Het bestemmingsplan bepaalt welk gebruik van een locatie wel of niet is toegestaan. Soms heb je als burger of ondernemer echter een ander gebruik voor ogen. Je kunt dan een vergunning aanvragen om afwijken van het bestemmingsplan mogelijk te maken. Je hebt daarbij drie opties, die we hier uiteenzetten.
Drie afwijkingsvergunningen
De mogelijkheid tot afwijken van het bestemmingsplan, volgt uit artikel 2.12 van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Dit artikel bepaalt dat van het bestemmingsplan kan worden afgeweken door middel van:
- binnenplans afwijken: de afwijkingsmogelijkheden die het bestemmingsplan zelf biedt;
- de kruimelregeling bestemmingsplan uit artikel 4 van bijlage II van het Bor (Besluit omgevingsrecht);
- buitenplans afwijken: een vergunning voor de overige gevallen.
Binnenplanse afwijking
Het bestemmingsplan wordt door de gemeenteraad vastgesteld. Om het wat flexibeler en praktischer te maken, kan de gemeenteraad in het bestemmingsplan bepalen dat het college van B&W (burgemeesters en wethouders) mag afwijken van het bestemmingsplan. Het gaat dan veelal om beperkte afwijkingen, bijvoorbeeld het mogelijk maken van een ander bedrijf dat dezelfde invloed heeft op de omgeving of de wijziging van het bouwvlak. In de regel geeft de gemeenteraad in het plan gelijk ook de voorwaarden waaraan moeten worden voldaan voor zo’n binnenplanse afwijking van het bestemmingsplan.
Het is verstandig om na te gaan of binnenplans afwijken mogelijk. Dit vanwege de volgende voordelen:
- De aanvraag is inhoudelijk best simpel. Er wordt weliswaar getoetst aan “goede ruimtelijke ordening”, maar de haalbaarheid van de afwijking is al in het bestemmingsplan zelf getoetst. Daar kan dus aansluiting bij worden gezocht;
- Meer zekerheid: als aan de voorwaarden die de gemeenteraad heeft gesteld wordt voldaan, moet het college van B&W van goeden huize komen als zij de aanvraag af wil wijzen;
- De vergunning wordt met de reguliere vergunningsprocedure verleend. Deze is betrekkelijk snel (8 weken beslistermijn) en goedkoop (meestal minder leges).
Afwijken bestemmingsplan: kruimelgevallen
Kruimelgevallen zijn gevallen waarvoor niet de mogelijkheid is geboden om binnenplans af te wijken, maar – de naam zegt het al – waarvoor het vanwege de beperkte impact ook niet nodig is om een hele uitgebreide procedure te doorlopen. In de praktijk zien we dat deze regeling veel wordt toegepast. Bijvoorbeeld het negende lid: het wijzigen van gebruik van een bouwwerk (enkel in de bebouwde kom; buiten de bebouwde kom enkel voor logiesfunctie voor werknemers of opvang vreemdelingen).
Het voordeel van deze kruimelregeling is dat:
- ook hiervoor de kortere en goedkopere procedure geldt;
- de regeling veel meer mogelijkheden biedt dan de naam doet vermoeden. De regeling is bijvoorbeeld niet beperkt tot planologisch ondergeschikte gevallen en verschillende opties mogen worden gecombineerd;
- afhankelijk van de concrete situatie kan worden volstaan met een beperktere onderbouwing.
Buitenplanse afwijking
Vanwege de voordelen is het goed om eerst na te gaan of binnenplans afwijken of gebruik maken van de kruimelregeling mogelijk is. Zo niet, dan kun je een vergunning aanvragen om buiten het bestemmingsplan om af te wijken.
Deze vergunning voor afwijken van het bestemmingsplan lijkt eigenlijk heel veel op een aanpassing van het bestemmingsplan. Zo moet worden onderbouwd dat er sprake is van een goede ruimtelijke ordening, moet worden getoetst aan allerlei (milieu)wetgeving én zal de gemeenteraad moeten verklaren dat zij geen bedenkingen tegen de vergunning heeft. Dat laatste omdat buitenplans afwijken qua impact hetzelfde is als het wijzigen van een bestemmingsplan en de gemeenteraad dan bevoegd is.
Voor deze vergunning geldt een uitgebreide procedure, die in de regel zomaar meer dan een half jaar kan duren. Ook moeten er vaak meer bouwleges worden voldaan. Daarom is het verstandig om enkel buitenplans af te wijken als het niet anders kan.
Omgevingswet en afwijken bestemmingsplan
Onder de Omgevingswet gaat alles weer veranderen. Zo is het onder meer de bedoeling om veel meer vergunningen met de reguliere (kortere) procedure af te geven. Ook zal de kruimelregeling niet meer nodig zijn. Zoals wellicht bekend is, is de Omgevingswet al meerdere malen uitgesteld (op het moment van schrijven is het de bedoeling dat deze op 1 juli 2022 ingaat), waardoor de huidige regeling nog steeds relevant blijft.
Vragen over afwijken van het bestemmingsplan?
Mocht je nu vragen hebben over de omgevingsvergunning voor afwijking van het bestemmingsplan, of rondom andere bestuurs- of omgevingsrechtelijke onderwerpen: schroom dan niet om vrijblijvend contact op te nemen. Bel of mail gerust, loop even binnen of maak gebruik van ons gratis kennismakingsgesprek. Wij helpen je graag verder.
Ook interessant:
Geschreven door:
mr. Claudelle Schimmel-Blom.
Heeft u een vraag? Neem contact op.