Een ondernemingsraad (OR) speelt een belangrijke rol in ondernemingen met vijftig of meer werknemers. Zij komt namelijk op voor de belangen van het personeel in de onderneming. Daarnaast heeft de ondernemingsraad door advisering of instemming invloed op de bedrijfsvoering. In deze blog wordt dieper ingegaan op de samenstelling van de ondernemingsraad, de rol van de ondernemingsraad en de rechten en plichten die daar voor werkgevers en werknemers aan verbonden zijn.
De samenstelling van de ondernemingsraad
Alle werknemers die ten minste drie maanden voor een onderneming werkzaam zijn, kunnen zich verkiesbaar stellen voor de ondernemingsraad. Ook uitzendkrachten kunnen zich verkiesbaar stellen als zij ten minste achttien maanden werkzaam zijn bij de onderneming. Om een stem uit te kunnen brengen in de verkiezing van de ondernemingsraad gelden voor de werknemers en uitzendkrachten dezelfde termijnen. Zij zijn dus stemgerechtigd na drie, respectievelijk achttien maanden.
De omvang van de ondernemingsraad is afhankelijk van het aantal werknemers dat de onderneming kent:
- Bij 50 tot 100 werknemers moet een ondernemingsraad 5 leden hebben;
- Bij 100 tot 200 werknemers moet een ondernemingsraad 7 leden hebben;
- Bij 200 tot 400 werknemers moet een ondernemingsraad 9 leden hebben;
- Bij 400 tot 600 werknemers moet een ondernemingsraad 11 leden hebben.
De rol van een ondernemingsraad
De ondernemingsraad functioneert als brug tussen de werkgever en werknemers. Dit doet zij door bij te dragen aan de balans tussen de belangen van beide partijen en door ervoor te zorgen dat beslissingen zorgvuldig overwogen worden. Belangrijke verantwoordelijkheden van de ondernemingsraad zijn onder meer:
- Betrokkenheid bij strategische beslissingen: de ondernemingsraad speelt een actieve rol bij strategische keuzes binnen de onderneming. Dit kan variëren van een reorganisatie tot de invoering van nieuwe technologieën of werkwijzen;
- Verbetering van arbeidsomstandigheden: de ondernemingsraad is vaak nauw betrokken bij de ontwikkeling van beleid rondom arbeidsomstandigheden, veiligheid en welzijn op de werkvloer;
- Behartigen van werknemersbelangen: de ondernemingsraad vertegenwoordigt de stem van de werknemers en zorgt ervoor dat hun belangen worden meegewogen in het besluitvormingsproces;
- Communicatie bevorderen: door de brug die de ondernemingsraad tussen werkgever en werknemers slaat, helpt de ondernemingsraad misverstanden en conflicten te voorkomen.
Om haar rol goed uit te kunnen voeren, bespreken de ondernemingsraad en de werkgever ten minste twee keer per jaar de algemene gang van zaken binnen de onderneming. Bij deze bespreking kan de werkgever meedelen welke belangrijke besluiten in voorbereiding zijn en afspreken op welke wijze de ondernemingsraad bij de besluitvorming betrokken wordt.
De rechten en plichten van een ondernemingsraad
De ondernemingsraad kent verschillende rechten. Hieronder worden de belangrijkste besproken:
- Adviesrecht: de ondernemingsraad heeft het recht om advies te geven over belangrijke besluiten die de onderneming raken. Denk hierbij aan een voorgenomen fusie, reorganisatie of verhuizing. Hoewel het advies van de ondernemingsraad niet bindend is, moet de werkgever dit serieus overwegen en schriftelijk motiveren als hij het advies niet opvolgt;
- Instemmingsrecht: bij besluiten die direct invloed hebben op de arbeidsvoorwaarden of arbeidsomstandigheden, zoals wijzigingen in werktijden, beloningssystemen of personeelsbeleid, heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht. Zonder instemming mag de werkgever dergelijke besluiten niet nemen;
- Initiatiefrecht: de ondernemingsraad mag ook ongevraagd voorstellen doen aan de werkgever. Dit wordt het initiatiefrecht genoemd. Hiermee kan de ondernemingsraad proactief bijdragen aan verbeteringen binnen de onderneming;
- Recht op informatie: om haar raken goed te kunnen uitvoeren, heeft de ondernemingsraad recht op relevante informatie van de werkgever. Dit kan bijvoorbeeld gaan om financiële cijfers of beleidsstukken.
Naast deze rechten heeft de ondernemingsraad ook verplichtingen. Zo moeten de leden van de ondernemingsraad zich altijd richten op het algemene belang van de organisatie en haar werknemers. Een goede communicatie met collega’s en transparantie richting de werkgever zijn hierbij essentieel. Dit wordt bevorderd door de plicht van de ondernemingsraad om verslagen van hun vergaderingen en een jaarverslag op te maken voor de werknemers. In deze verslagen wordt het overleg met de bestuurders van de onderneming niet opgenomen. Met betrekking tot dat overleg hebben de leden van de ondernemingsraad namelijk een geheimhoudingsplicht.
Wat als er geen ondernemingsraad is?
Als een onderneming met vijftig of meer medewerkers geen ondernemingsraad heeft opgericht, kunnen werknemers een klacht indienen bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. Voor kleinere ondernemingen is een personeelsvertegenwoordiging of een personeelsvergadering een alternatief. Het oprichten hiervan is voor de werkgever niet wettelijk verplicht.
Meer informatie?
Heeft u vragen over de rol of oprichting van een ondernemingsraad? Of wilt u meer weten over de rechten en plichten van een ondernemingsraad? Neem dan gerust contact op met een van onze specialisten.
Geschreven door:

mr. Ewout Lassche.
Heeft u een vraag? Neem contact op.