Erfenis of schenking verkregen onder uitsluitingsclausule

De Hoge Raad heeft handvatten gegeven rondom het toepassen van de uitsluitingsclausule in het huwelijksvermogensrecht.

De casus

Een man en vrouw zijn getrouwd in gemeenschap van goederen. De vrouw ontvangt gedurende haar huwelijk driemaal een schenking onder uitsluitingsclausule met een totale waarde van € 30.000,–. Dit geld is gestort op de gemeenschappelijke bankrekening van partijen. Tijdens het huwelijk is het geld uitgegeven aan kosten van de huishouding, zogenaamde ‘consumptieve uitgaven’. Simpelweg komt het erop neer dat het geld op is. Heeft de vrouw een vordering op de gemeenschap ten aanzien van de nominale waarde van € 30.000,–? Ja, besliste de rechtbank, want de vrouw heeft de schenkingen verkregen onder uitsluitingsclausule. En iets wat onder uitsluitingsclausule is geschonken (of geërfd), blijft buiten de gemeenschap van goederen. Nee, oordeelde het Hof Den Bosch, de schenkingen zijn op de gemeenschappelijke bankrekening van partijen gestort. Het geld is tot het gemeenschapsvermogen gaan behoren en het geld is nu eenmaal op.

Discrepantie in jurisprudentie

Er was enige tijd een discrepantie in de jurisprudentie waar te nemen. Het Hof Den Bosch oordeelde namelijk dat de vrouw geen recht heeft op vergoeding uit de gemeenschap, terwijl het Hof Den Haag en het Hof Arnhem-Leeuwarden in soortgelijke situaties beslisten dat de vrouw juist wel een recht had op vergoeding uit de gemeenschap. Daarmee ontstond een onzekerheid in de juridische wereld. Is de uitsluitingsclausule leidend of geldt het principe ‘op is op’? De Hoge Raad is de hoogste rechter in Nederland op het gebied van familierecht en heeft in lijn met het Hof Den Haag en het Hof Arnhem-Leeuwarden deze maand geoordeeld dat de vrouw een repriserecht heeft op de gemeenschap ter waarde van € 30.000,–. De man dient een bedrag ad € 15.000,– terug te betalen aan de vrouw.

Schenking of erfenis ontvangen tijden het huwelijk

Als de schenking of erfenis tijdens het huwelijk onder uitsluiting is verkregen valt dat bedrag buiten de gemeenschap van goederen. Is de schenking of erfenis tijdens het huwelijk zonder uitsluiting verkregen dan valt dat bedrag in de gemeenschap van goederen. In de praktijk zien wij regelmatig dat degene die de erfenis of schenking heeft ontvangen, geen bewijs heeft dat die erfenis of schenking daadwerkelijk onder uitsluiting is verkregen. Zonde, want daarmee kunt u zomaar een vergoedingsrecht mislopen.

Getrouwd vóór 1 januari 2018

Als de schenking of erfenis voor het huwelijk is ontvangen, is het van belang welk huwelijksvermogensregime er op de situatie van toepassing is. Ten eerste geldt bovenstaand verhaal alleen bij het huwen of registreren in gemeenschap van goederen. Bij huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden wijken echtgenoten/geregistreerd partners namelijk af van de gemeenschap van goederen. Daarnaast is het relevant te bezien op welke datum en in welk land de echtgenoten zijn getrouwd. Zijn de echtgenoten in Nederland in gemeenschap van goederen gehuwd voor 1 januari 2018? Dan valt de schenking en/of erfenis die is ontvangen voorafgaand aan het huwelijk alleen de gemeenschap van goederen als de uitsluitingsclausule ontbreekt.

Getrouwd op of na 1 januari 2018

Vanaf 1 januari 2018 is de gemeenschap van goederen beperkt. Dat wil zeggen dat de bezittingen en schulden van de echtgenoot voorafgaand aan het huwelijk van die echtgenoot blijven. Een door een van de echtgenoten ontvangen schenking en/of erfenis voorafgaand aan het huwelijk, blijft automatisch buiten de gemeenschap van goederen. Hiervoor is de uitsluitingsclausule niet noodzakelijk.

De problemen voor zijn

In de praktijk zien wij vaak dat het lastig is om te bewijzen dat de schenking en/of erfenis onder uitsluiting is geschonken/geërfd. Soms zijn mensen in de veronderstelling dat wanneer zij bij leven iets schenken, dat onder uitsluiting gebeurt omdat zij in hun testament een uitsluitingsclausule hebben opgenomen. Dat is een misverstand. Een testament geldt namelijk niet bij een schenking. Vergeet daarom niet de uitsluitingsclausule te verbinden aan de schenking. U mag deze uitsluitingsclausule zelf opmaken. Er zijn tal van voorbeelden te vinden op google.nl. U kunt ook naar een notaris om een uitsluitingsclausule op te laten maken.

Met de uitspraak van de Hoge Raad is een einde gekomen aan de onzekerheid over de schenking of erfenis verkregen onder uitsluiting.

Meer weten?

Heeft u vragen over de inhoud van deze blog, alimentatie of over een ander familierechtelijk onderwerp? Neem dan vooral contact op met mij of mijn collega Rosalie Lagerweij.