Wat is het verschil tussen een huwelijk, geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract? In Nederland kun je een relatie met je partner op verschillende manieren officieel maken. Het ene koppel trouwt, het andere woont samen en weer een ander koppel is met elkaar geregistreerd als partner.
Veel mensen denken onterecht dat er weinig verschil tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap is. Juridisch gezien is dit namelijk niet waar. Benieuwd hoe dat zit? In dit blog sommen we de overeenkomsten en verschillen tussen een huwelijk, geregistreerd partnerschap en samenleven op.
Geen specifieke regeling voor samenlevers
Een cruciaal verschil tussen de verschillende vormen van samenleven is dat voor gehuwde koppels en geregistreerde partners een wettelijke regeling is opgenomen in ons wetboek, en voor samenlevers niet. Als samenlevers kun je wel een overeenkomst met elkaar sluiten. Dat kan een samenlevingscontract zijn, maar dit is niet verplicht. Samenlevers kunnen ook uitdrukkelijke dan wel stilzwijgende afspraken met elkaar hebben gemaakt, waardoor er alsnog sprake is van een overeenkomst.
Tussen samenlevers die niets hebben geregeld, geldt in ieder geval een rechtsverhouding die door de redelijkheid en billijkheid wordt beheerst. In beginsel hebben samenlevers geen onderhoudsverplichting jegens elkaar. Ook blijven de vermogens en de inkomens van samenlevers voor ieder van hen, tenzij zij anders zijn overeengekomen. Daarnaast erven samenlevers niet automatisch van elkaar, hoewel dit wel kan worden bepaald in een testament.
Samenlevers kunnen een samenlevingscontract beëindigen op de manier beschreven in dat samenlevingscontract. Een advocaat is daarvoor niet verplicht. Het komt wel geregeld voor dat samenlevers (of één van hen) bij de beëindiging van hun samenleving contact met een advocaat familierecht opnemen. Deze kan hen dan begeleiden bij het maken van afspraken omtrent de beëindiging van de samenleving en de vastlegging van die afspraken in een overeenkomst.
Geregistreerd partnerschap of trouwen: de overeenkomsten
Zo nu en dan krijgen wij de vraag wat het verschil is tussen een huwelijk en een geregistreerd partnerschap. De relatievormen lijken nagenoeg identiek. Het geregistreerd partnerschap is in Nederland in 1998 geïntroduceerd. Het invoeren van het geregistreerd partnerschap was vooral dienstbaar voor partners van hetzelfde geslacht. Zij konden zich vanaf toen registreren als partners. Sinds 2001 kunnen twee mensen van hetzelfde geslacht ook met elkaar een huwelijk aangaan.
Wettelijke bepalingen
Eén van de overeenkomsten tussen het huwelijk en het geregistreerd partnerschap is het feit dat er voor het aangaan hiervan bepaalde regels gelden. Zo moeten beide partijen bijvoorbeeld de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt op het moment dat zij gaan trouwen of zich als partners laten registreren. Wanneer de ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk of het geregistreerd partnerschap voltrekt, gaan er automatisch allerlei regels voor de echtgenoten/geregistreerde partners gelden (tenzij zij daarvan zijn afgeweken in hun huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden, het convenant of het testament voor zover dat mogelijk is):
- Echtgenoten en geregistreerd partners worden automatisch elkaars erfgenaam;
- Echtgenoten en geregistreerd partners zijn verplicht elkaar te verzorgen;
- Het ouderdomspensioen wordt verdeeld over de huwelijkse jaren met de echtgenoot/geregistreerd partner;
- Vanwege het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn de echtgenoten/geregistreerde partners voorts fiscaal partner van elkaar.
Je kunt overigens niet tegelijkertijd geregistreerd partner en gehuwd zijn. Je moet dus een keuze maken tussen trouwen en een geregistreerd partnerschap aangaan.
Verschillen tussen trouwen en een geregistreerd partnerschap
Het verschil tussen het huwelijk en het geregistreerd partnerschap is minimaal. Er zijn in totaal vijf verschillen tussen het huwelijk en het geregistreerd partnerschap:
- Erkenning in het buitenland: een Nederlands huwelijk wordt in het buitenland erkend. Vele landen kennen de samenlevingsvorm van het geregistreerd partnerschap niet, waardoor dit lang niet altijd wordt erkend in het buitenland. Dit heeft invloed op verschillende zaken, zoals het bestaan van een gemeenschap van goederen of de vraag of je erft van de overleden persoon waarmee je geregistreerd bent als partner.
- Scheiden zonder rechter: indien je met jouw geregistreerd partner niet gezamenlijk het gezag uitoefent over een of meer kinderen, kun je het geregistreerd partnerschap beëindigen zonder tussenkomst van de rechter. Dit kind hoeft niet per definitie jouw eigen kind te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook een stiefkind zijn. Om het geregistreerd partnerschap te ontbinden zonder tussenkomst van de rechter, dien je met jouw geregistreerd partner wel een overeenkomst te sluiten middels tussenkomst van een echtscheidingsadvocaat of notaris. Indien je getrouwd bent, is de mogelijkheid om zonder tussenkomst van de rechter uit elkaar te gaan er niet.
- Van partnerschap naar huwelijk: een geregistreerd partnerschap kun je op gezamenlijk verzoek omzetten naar een huwelijk. Dit gebeurt bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Andersom bestaat die mogelijkheid niet.
- Verklaring: bij het huwelijk verklaren jullie, als aanstaande echtgenoten, dat jullie elkaar aannemen tot echtgenoten en dat je getrouw alle plichten die door de wet aan de huwelijkse staat worden verbonden zult vervullen. Deze verklaring wordt uitgesproken ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand en in aanwezigheid van jullie getuigen. Daarnaast mogen de godsdienstige plechtigheden pas plaatsvinden, nadat je aan de bedienaar van de eredienst hebt verklaard dat het huwelijk ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand is voltrokken. Het geregistreerd partnerschap kent een soortgelijke regeling niet.
- Scheiding van tafel en bed: indien je bent gehuwd kun je scheiden van tafel en bed. Een scheiding van tafel en bed betekent dat de gemeenschap van goederen wordt ontbonden, terwijl het huwelijk intact blijft. Dit eindigt door verzoening van de echtgenoten. De ontbinding van het huwelijk wordt uitgesproken op verzoek van de echtgenoten. Het geregistreerd partnerschap kent een dergelijke regeling niet.
Gezag over kinderen
Naast alle voorgaande opmerkingen is het van belang stil te staan bij kinderen. Ben je reeds gehuwd met jouw partner of zijn jullie als partners geregistreerd? Dan zijn jullie waarschijnlijk beiden automatisch de ouders van het kind en hebben jullie samen het gezag. Zijn jullie niet gehuwd en ook niet als partner geregistreerd? Dan staat alleen het moederschap van het kind vast. De vader of meemoeder zal het kind moeten erkennen of adopteren óf het ouderschap dient gerechtelijk te worden vastgesteld. Het kind staat vanaf de geboorte enkel onder het gezag van de moeder. Gezamenlijk gezag moet worden aangetekend in het gezagsregister op verzoek van één of beide ouders.
Vragen over samenleven?
Heb je nog vragen over het verschil tussen geregistreerd partnerschap, samenlevingscontract of het huwelijk? Of heb je een andere vraag op het gebied van het familierecht of mediation? Neem dan contact op met mij of mijn collega mr. Rosalie Lagerweij. Tijdens een gratis kennismakingsgesprek helpen wij je verder.
Gerelateerd:
Geschreven door:
mr. Job Blok.
Heeft u een vraag? Neem contact op.