Proceskostenveroordeling in het familierecht

In artikel 237 Rechtsvordering is bepaald dat de partij die bij vonnis in het ongelijk wordt gesteld, wordt veroordeeld in de proceskosten. De rechter mag echter wel bepalen dat de kosten geheel of gedeeltelijk worden gecompenseerd. De compensatie houdt dan in dat elke partij zijn of haar eigen proceskosten draagt. Dit gebeurt over het algemeen vaak in het familierecht. Dat betekent echter niet dat de familierechter nooit een proceskostenveroordeling uitspreekt.

Gronden voor proceskostenveroordeling

• Nodeloos procederen

Er zijn verschillende redenen voor een kostenveroordeling. De voornaamste reden is het zogenaamd nodeloos procederen. Dit was ook het geval bij het Hof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2017:60). Partijen hebben hun relatie verbroken. De vrouw blijkt na verbreking van de relatie zwanger te zijn en deelt aan de man mede dat hij de vader is. De vrouw weigert echter mee te werken aan een DNA-onderzoek, waardoor de man uiteindelijk een procedure diende te starten. Pas bij de mondelinge behandeling vertelt de vrouw dat het mogelijk is dat een andere man de biologische vader van haar kind is en stemt zij in met een DNA-onderzoek. Hieruit blijkt dat de man niet de biologische vader is. Het Hof is van mening dat de vrouw direct had moeten meewerken om de nodeloze kosten van procedures te voorkomen en veroordeelt haar in de proceskosten.

• Onvoldoende onderbouwen van een verzoek

Een andere reden om tot veroordeling van de kosten te komen is het onvoldoende onderbouwen van een verzoek. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een verzoek tot wijziging van alimentatie, zonder dat hiervoor benodigde (financiële) gegevens worden overgelegd, zoals dit gebeurde bij het Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2022:105).

• Tegenwerkende houding

Soms komt het voor dat één van de partijen een dusdanig tegenwerkende houding heeft, dat de rechter dat als reden ziet om die partij in de proceskosten te veroordelen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in een zaak bij de Rechtbank Zeeland-West-Brabant (ECLI:NL:RBZWB:2019:5280), waarbij de man een procedure met verzoek tot nihilstelling van de kinderbijdrage heeft gestart, terwijl de kinderbijdrage reeds op nihil gesteld was. De man heeft op het laatste moment zijn verzoek pas ingetrokken, waardoor de vrouw onnodig proceskosten gemaakt heeft. De rechtbank achtte deze houding dusdanig tegenwerkend, dat het redelijk werd gevonden de man te veroordelen in de proceskosten.

• Misbruik van procesrecht

Een laatste grond om een partij in de proceskosten te veroordelen is het maken van misbruik van het procesrecht. Het Hof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2022:2257) besloot op deze grond de vrouw in hoger beroep in de proceskosten te veroordelen. In deze zaak hebben partijen meerdere malen overeenstemming bereikt over de omgangsregeling van het kind, maar besluit de vrouw iedere keer de regeling toch niet na te komen en aan de rechter voor te leggen. Dit heeft geleid tot misbruik van het procesrecht, omdat volgens het Hof sprake was van het onnodig aanwenden van een rechtsmiddel (lees: het onnodig opstarten van een procedure).

Hoogte van het bedrag

Bij de proceskostenveroordeling kan de rechter kiezen uit een veroordeling tot betaling van de werkelijke kosten of van het zogenaamde liquidatietarief. Veelal wordt gebruik gemaakt van het liquidatietarief. Het liquidatietarief is vastgesteld op basis van standaardbedragen. In de praktijk komt het erop neer dat de op basis van het liquidatietarief vastgestelde kosten meestal lager liggen dan de werkelijk gemaakte kosten.

Vragen?

Heb je vragen over de kostenveroordeling in het familierecht of andere vragen op het gebied van het familierecht? Neem dan contact op met onze familierechtadvocaten. Tijdens een gratis kennismakingsgesprek helpen we je graag verder.