Open, vrolijk, betrokken. Claudelle is zo’n type bij wie u zich gelijk op uw gemak voelt. En dat komt niet eens zozeer doordat ze al jaren in het...
Varkens in Nood: ruimere toegang tot de bestuursrechter
Als een burger of bedrijf een bezwaar wil voorleggen aan de bestuursrechter, komen daar best wat formele regels bij kijken. Daardoor moet er aan bepaalde voorwaarden worden voldaan om toegang tot deze rechter te krijgen.
Maar onlangs zijn er rondom dit punt van bestuursrecht een aantal belangrijke uitspraken geweest, waardoor die toegang is verruimd. Welke precies en wat dat betekent? Lees het in dit blog.
Hoe zit het?
Sommige omgevingsrechtelijke besluiten van de overheid worden voorbereid met de ‘uniforme openbare voorbereidingsprocedure’, simpeler gezegd de uitgebreide procedure. Dat geldt vaak voor de wat meer ingrijpende besluiten, bijvoorbeeld bij een nieuw bestemmingsplan. In dit voorbeeld gaat deze procedure als volgt: een ontwerpplan wordt ter inzage voorgelegd; iedereen kan zienswijzen indienen; het plan wordt vastgesteld. Er zijn dan drie regels van toepassing, die iedere advocaat omgevingsrecht kent:
- Alleen belanghebbenden kunnen (ontvankelijk) in beroep bij de bestuursrechter. In het geval van een bestemmingsplan is dat de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (of kortweg ‘de Afdeling’); de hoogste algemene bestuursrechter van het land;
- Als men geen zienswijze heeft ingediend, kan men niet (ontvankelijk) in beroep;
- Als men enkel een zienswijze tegen bepaalde onderdelen van bijv. een bestemmingsplan heeft ingediend, kan men in beroep niets tegen de andere onderdelen doen.
Verruiming van de regels
Maar: het Europese Hof van Justitie heeft in het ‘Varkens in Nood’-arrest bepaald dat deze regels in strijd zijn met het Europese Verdrag van Aarhus.
Naar aanleiding hiervan heeft de Afdeling, in afwachting van wat de wetgever met het arrest doet, een wijziging van deze regels voor de uitgebreide procedure opgesteld in de uitspraken van 14 april 2021 en 4 mei 2021. De nieuwe regels zijn als volgt:
- Als iemand wel een zienswijze heeft ingediend, maar geen belanghebbende is, kan diegene toch in beroep bij de bestuursrechter;
- Als iemand geen zienswijze heeft ingediend, maar wel belanghebbende is, kan diegene toch in beroep bij de bestuursrechter;
- Als iemand wel belanghebbende is en enkel een zienswijze heeft ingediend tegen bepaalde onderdelen van bijv. een bestemmingsplan, kan diegene toch tegen alle onderdelen in beroep.
Wat betekent dit?
Bezwaren na de zienswijzefase
Een concreet voorbeeld: er wordt een bestemmingsplan vastgesteld. Een burger of bedrijf komt er pas achter wat dit plan voor gevolgen heeft als het plan echt is vastgesteld. Normaal gesproken zou diegene dan niet in beroep kunnen gaan bij de Afdeling. Maar dat is nu dus anders.
Niets doen in de voorfase betekent dat bezwaren alsnog gewoon aan de Afdeling kunnen worden voorgelegd. Goed nieuws voor burgers en bedrijven, maar ook minder zekerheid voor de gemeenteraad (en initiatiefnemers). Na de zienswijzefase kan er voor hen nog van alles uit de hoge hoed komen, omdat er nog bezwaren naar voren kunnen worden gebracht.
Belanghebbenden én niet-belanghebbenden in beroep
Ook kan iedereen die een zienswijze heeft ingediend nu in beroep. Zowel belanghebbenden als niet-belanghebbenden. In Nederland kan iedereen tegen bijvoorbeeld een ontwerpplan een zienswijze indienen. Met deze wijziging betekent dat nu dat er meer mensen in beroep kunnen.
Al behoeft dat wel een nuancering, zoals de Afdeling zelf ook opmerkt: niet-belanghebbenden zullen best snel tegen het relativiteitsvereiste aanlopen. Dit houdt in dat men geen beroep kan doen op een regel die niet is bedoeld om hun belangen te beschermen. Het aantal beroepen neemt dus misschien toe, maar hoeveel daarvan succesvol zullen zijn is nog maar de vraag.
Vragen over bestuursrechtelijke zaken?
Deze wijziging heeft best wat gevolgen voor de praktijk, zowel voor bedrijven als voor burgers en rechtsbijstandverleners. Heeft u vragen over de verruimde toegang tot de bestuursrechter – of andere bestuurs- of omgevingsrechtelijke zaken? Schroom dan niet om vrijblijvend contact op te nemen met een van onze specialisten. In een gratis kennismakingsgesprek helpen ze u graag verder met uw kwestie.
Ook interessant:
