“Dat staat zo stoer, die lange zwarte jas”, krijgen wij regelmatig te horen van onze cliënten. Deze ‘lange zwarte jas’ noemt men een toga. Hierbij hoort een wit lapje dat met een strikje om de hals wordt vastgemaakt. Dit lapje heet een ‘bef’. Om de oorsprong van de toga te achterhalen, dient men de geschiedenisboeken in te duiken.
Geschiedenis
Napoleon Bonaparte heeft de toga geïntroduceerd in Nederland. Wij dragen de toga alleen tijdens een zitting bij de rechtbank. Op kantoor dragen wij de toga nooit. De gedachtegang van Napoleon Bonaparte was dat de toga diende ter objectiviteit van de persoon die onder de toga schuilgaat. Het doet er niet toe wat de persoonlijke kenmerken zijn van de advocaat. De advocaat staat er voor zijn cliënt. De rechter kan dankzij de toga niet beïnvloed worden door de uiterlijk kenmerken van de advocaat zoals diens kleding, diens religie, diens schoonheid, diens sieraden of diens zichtbare rijkdom. Dit bevordert de gelijkheid in een rechtszaal. De zwarte toga staat voor afwijzing van ijdelheid. De bef staat voor neutraliteit.
Eisen
In de meeste zaken is het voor de advocaat verplicht om een toga te dragen. Bij koninklijk besluit is hieromtrent op een zeer nauwkeurige wijze het volgende beschreven:
“De advocaten, die in hun hoedanigheid binnen een gebouw, dat als gerechtsgebouw dienst doet, optredend ter terechtzitting van een in artikel 1 genoemd college of ter gelegenheid van een ambtsverrichting bij de vervulling waarvan het college of de hiervan lid zijnde rechterlijke ambtenaar het kostuum draagt, zomede tijdens hun beëdiging zijn gekleed in een toga met bef.”
en
“De toga is een lange wijde mantel met een staande kraag ter hoogte van ongeveer 4 cm, welke kraag aan de voorzijde in het midden een opening heeft van 8 cm. De toga is geheel gemaakt van zwarte stof, neerhangende tot ongeveer 10 cm boven de grond, in het midden van de achterzijde onder de kraag, evenals zijwaarts aan de bovenkant van de wijde mouwen, geplooid ingenomen, met aan de onderkant der mouwen omslagen ter breedte van ongeveer 20 cm en aan de voorzijde in het midden van boven tot onder om de 5 cm voorzien van een niet glimmende kleine zwarte knoop, een en ander in overeenstemming met de bij dit Reglement gevoegde afbeeldingen.”
Over de bef wordt vervolgens bepaald dat:
“De bef bestaat uit twee aan de bovenzijde aan elkander bevestigde stukken geplooid wit batist of een hierop gelijkende stof, beide stukken tezamen in geplooide toestand aan de bovenzijde 8 cm breed. De bef heeft een lengte van 30 cm en mag aan de onderzijde niet breder zijn dan 15 cm.”
Beroepsgroepen
De toga komt niet alleen voor in de advocatuur. Het is binnen de rechterlijke macht een veelvoorkomend kledingstuk. Naast de advocaat dragen de rechter, de officier van justitie, de griffier en de raadsheren ook een toga. De toga’s lijken hetzelfde maar dat zijn ze niet. Het kledingstuk wordt ook wel eens gedragen door een predikant. De ambtenaar van de burgerlijke stand en hoogleraren dragen bij specifieke gelegenheden een toga. Er zijn een handjevol ateliers in Nederland die toga’s maken.
Film
Het is goed denkbaar dat u in een heftige Britse film een advocaat in de rechtszaal ziet verschijnen met een pruik van wit paardenhaar. De advocaten uit Groot-Brittannië dragen in bepaalde gevallen nog steeds een pruik. In Nederland is dat ondenkbaar. In het besluit staat wel dat een Nederlandse advocaat een baret mag dragen. Dit komt in de praktijk echter nooit voor.
Wij vinden het bij elke zitting speciaal om de toga weer aan te mogen trekken. Zal dat gevoel ooit wegebben? Ik denk het niet…
Geschreven door:
mr. Job Blok.
Heeft u een vraag? Neem contact op.